میانگین سن برندگان نوبل امسال ۷۲ سال بوده، چیزی که پیش از این سابقه نداشته است. برندگان جایزۀ نوبل سال ۲۰۱۶ در رشته‌های فیزیک، پزشکی و شیمی همه مردانی بالای ۶۵ سال و گاهی بالای ۷۲ سال هستند. ولی اگر نیمۀ نخست قرن بیستم بازگردیم، این میانگین سنی فقط ۶۵ سال بوده است. برندگان نوبل رشتۀ فیزیک (که امسال مردانی بودند که نیمۀ دوم دهۀ ۶۰ زندگی خود را سپری می‌کردند) زمانی به طورمیانگین بیش از ۴۷ سال نداشتند!
در واقع، در همۀ علوم کهن، این روند افزایش سن برندگان جایزۀ نوبل از دهۀ ۱۹۵۰ آغاز شد و تا به امروز نیز ادامه داشته است. اغلب داستان‌هایی می‌شنویم که مثلاً فلان نویسنده یا فیلسوف هزاران سال پیش همۀ کتاب‌های دوران خود را خوانده بود. امروز البته دیگر از این خبرها نیست و دامنه علم بسیار گسترده‌تر شده است. آیا این‌قدر اطلاعات و نظریه زیاد شده که فقط باید انتظار اکتشافات علمی را در کهن سالی داشت؟ احتمالاً این جواب سوال ما نیست.
گوستاو کلستراند، مسئول ارشد موزۀ نوبل می‌گوید که صد سال پیش فقط ۱۰۰۰ فیزیکدان در دنیا وجود داشت ولی امروز شمار آنها از یک میلیون نفر گذشته است. به زعم وی: «پس این مسئله یکی از عوامل مهم است. زمان انتظار برای دریافت جایزۀ نوبل بیشتر و بیشتر می‌شود و نمی‌توان بلافاصله بعد از یک اکتشاف انتظار برنده شدن جایزه را داشت.» امروز دانشمندان در دوران جوانی به اکتشافاتی می‌رسند ولی تعداد این اکتشافات دیگر معدود نیست و کمیتۀ انتخاب برندۀ نوبل استاندارد کیفی بالایی برای انتخاب برنده دارد و همین شانس دریافت جایزه را در جوانی کمتر و کمتر می‌کند.
ولی خب، این هم پاسخ سوال ما نیست. امروز تعداد نویسندگان، اقتصاددان‌ها و اشخاص مدافع صلح بسیار بسیار بیش از ۱۰۰ سال پیش شده است. البته قضیۀ زیاد شدن سن و سال این برندگان بسیار متفاوت است و هنوز مشخص نیست چرا برندگان نوبل فیزیک بسیار پیرتر از برندگان جایزۀ نوبل پزشکی هستند. شاید دلیل آن انقلاب علمی اویل قرن ۲۰ باشد و شکوفایی سریع مکانیک کوانتوم.
آقای کلستراند همچنین متذکر می‌شود که «فیزیک در نیمۀ اول قرن رشد سریعی داشته است و بسیاری از فیزیکدان ها در سنین جوانی اکتشافات زیادی داشته‌اند.» و این دقیقاً مسئله‌ای است که کمیتۀ نوبل هم از آن آگاه است: «کمیته به این مسئله نیز توجه داشته است. فیزیک رشتۀ مورد علاقه آنهاست و می‌دانند که یافته‌های این رشته چقدر سریع اتفاق می‌افتد.» به همین دلیل برای بردن نوبل باید کار خاص تری کرد تا نظر کمیته جلب شود و دیگر مکتشف بودن صرف کفایت نمی‌کند و گاهی این اکتشاف خاص سال‌ها زمان می‌برد.
.
منبع: BBC و Techera
